SEOUL—Nakadangat na sang Oscars ang kultura sang South Korea. Ang ila mga telebisyon nga programa kag K-pop stars nagapanguna sa mga global charts. Ang ila pangunahan nga nobelista nakabaton sang Nobel Prize sa Literatura. Ano ang rason kung ngaa ang South Korea nangin isa ka global nga kultura nga pwersa?
Sugod sang katapusan sang dekada 1990, ang mga Korean dramas kag K-pop idols nagdaug sang popularidad sa mga silingang nasud sa Asya pareho sang Tsina kag Hapon, nga nagmarka sang pagsugod sang “Hallyu” o “Korean Wave.”
Apang wala ini nag-abot sa Kanluran tubtob nga nagbuto si Psy sang iya hit nga “Gangnam Style” sa 2012.
Sa napulo ka tuig nga naglabay, ang “Baby Shark” nakapamuno sa mga rekord sang YouTube, ang K-pop megastars nga BTS nagtuktok sa mga charts, ang “Parasite” nga ginhimo ni Bong Joon-ho nakabaton sang Oscar, kag ang “Squid Game” nangin pinaka-ginapanan-aw nga non-English show sa Netflix.
Sa 2022, ang mga kultural nga pag-export nagkantidad sang $13.2 bilyon sa South Korea, nga mas mataas pa sa mga home appliances ukon electric cars—kag ang kadam-an sini ginbuhat sang mga video games, pareho sang Battlegrounds Mobile, nga sikat sa India kag Pakistan.
Para kay Bong Joon-ho, ang direktor sang “Parasite,” ang yawe sa kultural nga kalampusan sang nasud amo ang ila pag-agi sa “dramatic times.”
Ang nasud nakaagi sang Korean War sang dekada 1950 nga nagbilin sa Seoul sa tunga sang conflict sa ila nuclear-armed nga amihan, upod ang military dictatorship kag ang nagkalatabo nga ekonomiya kag demokrasya nga nag-ugat sunod sini.
Suno kay Bong, madamo sa ila ang nakaeksperyensya sang “turbulence and extreme events.”
Ang South Korea “naga-uyat sang mga maghimo sang daku nga inspirasyon kag stimulasyon. Isa ini ka dynamic kag turbulent nga lugar,” suno pa sa iya.
Pagbag-o nga Eksperyensya
Si Han Kang, ang 53-anyos nga nobelista, maayo sa pagtransformar sang contemporary history sa arte. Siya ang nagdaog sang Nobel Prize sa Literatura sa Huwebes, kag naghisgot sang transformative nga eksperyensya sa paghibalo parte sa 1980 massacre sa Gwangju, kon sa diin ang military government sang South Korea nagpadayon sa pag-uyat sang demokrasya.
Suno sa mga kritiko, si Han nag-establisar sang iya “striking literary aesthetic” samtang ginahisgutan ang mga challenging subjects.
Panguna nga Babaye sa Kultura
Sa South Korea, ang mga kababainhan nangin lider sa kultural nga mga pag-export. Ang nobela ni Han nga “The Vegetarian,” nga nagsunod sa istorya sang babayi nga naghunong sa pagkaon sang karne, ginkilala bilang landmark sa ecofeminism. Apang ang “Kim Ji-young, Born 1982,” nga ginsulat ni Cho Nam-Joo, ang nag-una sa internasyonal nga baligya.
Gani nga nagasandig ang mga trabaho ni Han sa mga tema sang karahasan sa mga paagi nga wala pa ginhisgutan sang mga lalaki nga manunulat sa nagliligad, suno sa mga kritiko.
Bisan pa man sa pagsuporta sang gobyerno sa mga kultural nga industriya, ang mga eksperto nagasiling nga ang kalampusan nag-abot sa kadam-an nga wala nagasandig sa estado.
Sa pagpadayon sang kalampusan sang K-culture, nagapakita ini nga parte sang daku nga plano. Apang ang mga translators nga mas adventurous sa ila mga obra nagbulig sa pagdala sang edgy nga mga oferta sa internasyonal nga merkado.
K-pop nga Suporta, Batasan sa Pag-inom
Ang kadalag-an sa kultura nagahatag sang dugang nga kadalag-an: Ang mga pagbasa sang K-pop megastars naghatag sang kabaskog sa K-literature. Sang nakita si Jungkook sang BTS nga nagabasa sang self-help book, nagresulta ini sa malawig nga pagbaligya.
Ginasiling man ni Bong nga ang ila masyado nga pag-inom nagabulig sa pagpauswag sang creativity. “Isa kita ka workaholic nga nasud. Kag sa sametime, nagainom kita sang madamo. Gani, kada gab-i may hardcore drinking sessions kag tanan nga butang extreme.”
#HiligayNews
